Uit Rutgers-onderzoek is bekend dat mannen vaker dwangmatige seksuele verlangens ervaren dan vrouwen. Negen procent van de mannen gaat regelmatig, vaak of altijd door met porno kijken, terwijl ze zich hadden voorgenomen om te stoppen. In deze column: wat is er zo verslavend aan online pornografie?
Hoe kijken we naar porno?
Vaak gaat de maatschappelijke discussie over de vraag of online porno al dan niet schadelijk is. Het gaat dan over wat we zien en of dat slecht is voor de gezondheid. Bijvoorbeeld de extremiteit van de beelden, de invloed van porno op je seksleven of op het beeld dat we van vrouwen hebben. In een eerder artikel van Bedmanieren.nl lees je over de invloed van een pornoverslaving op erectieproblemen.
Waar het veel minder over gaat is de vraag hoe het komt dat porno zo’n zuigende en verslavende werking heeft. In essentie gaat deze vraag over hoe we porno kijken. En als we hier dieper op inzoomen zien we dat het niet alleen de porno zelf is die verslavend werkt, maar de manier waarop de porno wordt aangeboden.
Google van de pornowereld
Al decennialang is porno big business. Maar waar voorheen het geld werd verdiend in de filmstudio, gebeurt dat nu online. ‘Making cash with porn’ gaat tegenwoordig vooral om dataverkeer. Hoe meer gebruikers meer tijd doorbrengen op jouw platform, hoe winstgevender je business. Precies dat is de reden dat Pornhub de populairste en dus de grootste pornosite kon worden. Als centraal verkeerspunt begon het vanaf 2010 allerlei pornosites aan elkaar te knopen. Daardoor kun je Pornhub vandaag de dag beschouwen als de Google van de pornowereld.
En net als andere techbedrijven draait Pornhub op gebruikersaantallen. Daarbij heeft het niet alleen de distributie, maar ook de productie van porno in handen. Het volgt nauwgezet degenen die de pornofilmpjes kijken, maar reguleert net zo goed degenen die de pornofilmpjes uploaden. Door beide partijen het benodigde technologische platform te bieden, blijven gebruikers terugkomen.
Growth hacking
Precies op de manier waarop vergelijkbare techgiganten als Facebook en Youtube dit doen, heeft ook Pornhub allerlei innovatieve technologieën tot zijn beschikking staan om gebruikers te manipuleren. In de techindustrie wordt dit ‘growth hacking’ genoemd. Dat betekent dat bedrijven steeds meer op zoek zijn naar nieuwe manieren om de menselijke wil te ‘kapen’. Zo worden gebruikers meer gebonden aan het platform.
Misschien wel het bekendste voorbeeld hiervan is A/B testing. Daarbij wordt geëxperimenteerd met veranderingen in de site om bij verschillende groepen gebruikers te testen welke manier van aanbieden beter werkt. Sinds zijn oprichting in 2007 is Pornhub in feite alleen nog maar bezig deze ‘growth hacking’ te optimaliseren.
Zo begon het al snel zogenaamde ‘tags’ (zoektermen) in te bouwen, zodat iemands favoriete categorie pornofilmpjes zich sneller in zijn (of haar) beeldscherm liet zien. Hieruit ontstond later weer het fenomeen ‘suggested videos’, zoals we dat inmiddels ook kennen van YouTube en Netflix. Ook deze bedrijven doen niets anders dan jou de beste filmpjes en series voorschotelen, op basis van jouw voorkeuren. Het is een technologische ontwikkeling die ervoor zorgt dat de kans groot is dat je langer blijft kijken dan oorspronkelijk je bedoeling was.
Informatie-overload van porno
Maar er is natuurlijk één belangrijk verschil met YouTube en Netflix: de content die Pornhub aanbiedt is letterlijk en figuurlijk een stuk prikkelender. Pornobeelden hebben een directe uitwerking op je fysieke en dus ook je emotionele gemoedstoestand. Dat komt omdat het scherm al jouw aandacht trekt. In de psychologie wordt dit ‘informatie-overload’ genoemd. Waar je bij YouTube nog cognitieve ruimte overhoudt om na te denken over andere zaken, slokt porno onmiddellijk al je aandacht op.
Deze informatie-overload heeft twee duidelijke gevolgen. Het eerste is dat de kwaliteit van je beslissingen achteruit gaat; je hebt immers minder denkruimte over op je harde schijf. Het tweede gevolg is bewustzijnsvernauwing, een soort hyperfocus. Omdat al jouw aandacht alleen maar naar het nu getrokken wordt kom je in een soort tunnel; en het is precies dat tunnelgevoel dat verslavend werkt. Je kunt je immers nergens anders meer mee bezig houden dan met de porno die je kijkt. En daardoor hoef je niet bij jezelf stil te staan.
Onderbroken bekrachtigingsschema
Een bekende tactiek van social mediaplatforms om gebruikers te binden is de tijdlijn. Elke keer als je je tijdlijn ververst, verschijnen er nieuwe berichten. Dit zorgt bij de gebruikers voor een beloningsgevoel, waardoor ze blijven terugkeren. Deze gedragsbeïnvloeding heet ‘onderbroken positieve bekrachtiging’.
Als je op een pornosite zit gebeurt precies hetzelfde. Elke keer dat je een nieuw filmpje aanklikt krijgt je brein een dopamineshot. Dit betekent dat je met elke klik steeds opnieuw het prettige gevoel van beloning krijgt. Tel daar de bewustzijnsvernauwing en het continue aanbod van vergelijkbare video’s bij op en je hebt alle ingedriënten om in een flow te raken waardoor je elk gevoel van tijd vergeet. En als je dan bedenkt dat er altijd wel nieuwe pornofilmpjes te vinden zijn, behoudt Pornhub zijn onweerstaanbare aantrekkingskracht. Er worden namelijk dagelijks meer filmpjes gemaakt dan dat je op een dag zou kunnen kijken.
Data mining
Al met al is het niet zo gek om te stellen dat porno een steeds verslavender effect heeft op de gebruikers naarmate de technologie zich verder ontwikkelt. Net zomin verwondert het niet dat de content steeds extremer wordt en meer in your face wordt aangeboden. Het is net als social media: het maakt gebruikers gevoeliger om van dat platform gebruik te blijven maken.
Hoewel de consumptie van porno een nogal private aangelegenheid is, volgen pornosites (of dan toch in ieder geval Pornhub) elke keuze van de gebruiker: de zoektermen, de lengte, de pauzes, de herhalingen. Of dit schadelijk is voor gebruikers doet er allang niet meer toe. De vraag of het kijken van online porno schadelijk is voor gebruikers is dan ook helemaal niet zo relevant. De vraag moet zijn: wie heeft er belang bij dat mensen zoveel mogelijk van hun tijd, aandacht en energie besteden aan het kijken van porno?
