Psychische klachten en de gevolgen hiervan op seksualiteit, seksdrive en een relatie blijven in de geestelijke gezondheidszorg onderbelicht. Met Bedmanieren.nl willen wij hier verandering in brengen. De vorige blog in deze reeks ging over autisme. Deze keer is een andere veel besproken stoornis aan de beurt – namelijk ADHD. Wat merk je van ADHD op je seksualiteit en seksleven?
Wat is ADHD?
ADHD is een term die we vaak horen als kinderen en/of volwassenen moeite hebben met concentreren of als ze erg druk zijn. Maar wat is ADHD precies? ADHD staat voor een Aandachtstekortstoornis en Hyperactiviteit (oftewel Attention Deficit and Hyperactivity Disorder). Het klopt inderdaad dat personen met ADHD vaak druk zijn en moeite hebben met het behouden van hun aandacht, maar als deze kenmerken aanwezig zijn dan betekent dat niet dat deze diagnose gelijk gesteld kan worden.
Om ADHD vast te stellen moet iemand voldoen aan een aantal criteria binnen de volgende drie kenmerken: aandachtsproblemen (bijvoorbeeld moeite met taken afmaken, van de een op de andere taak overgaan, slecht kunnen plannen en snel afgeleid zijn), hyperactiviteit (bijvoorbeeld altijd in de weer zijn, moeite hebben met stil zitten en een gevoel van innerlijke onrust hebben) en impulsiviteit (bijvoorbeeld dingen eruit flappen, impulsief handelen in het aangaan en/of verbreken van relaties en ongeduldig zijn). Een andere diagnose is ADD – dit is een vorm van ADHD waarbij hyperactiviteit een minder grote rol speelt en de klachten of kenmerken vooral in de hoek van aandachtstekort zitten.
Onderzoek wijst uit dat het brein van personen met ADHD minder dopamine aanmaakt. Dopamine zorgt voor een gevoel van beloning en plezier. Nadat we iets doen wat plezierig en fijn is, wordt dopamine vrij gelaten in onze hersenen – het gedrag wordt dan beloond. Als dopamine van nature minder aanwezig is in onze hersenen dan kan dat ervoor zorgen dat meer prikkels nodig zijn om hetzelfde gevoel van tevredenheid te bereiken. Daarnaast is de ‘filter’ in de hersenen bij mensen met ADHD minder goed – eigenlijk kunnen we stellen dat alle prikkels binnen komen. Mocht je meer over AD(H)D willen weten dan kan je er hier over lezen.
ADHD en seksualiteit
Als je bovengenoemde kenmerken doorleest dan kun je je misschien al voorstellen wat voor gevolgen ADHD kan hebben op je seksleven. Als je moeilijk je aandacht bij een taak kan houden dan zal dit ook zo zijn tijdens seks. Laten we eerlijk zijn – we dwalen allemaal wel eens af met onze gedachtes tijdens seks, of dit nou tijdens solo-seks is of met een partner. Maar als je ADHD hebt, is het vaak nóg lastiger om je aandacht bij een taak te houden. Het is dan ook niet zo vreemd als de persoon met ADHD tijdens “de daad” dingen bespreekt die niks met seks te maken hebben, of in de lach schiet als hij/zij ergens aan denkt. Daarnaast kan het zo zijn dat, door de verhoogde kans om afgeleid te worden, het moeilijker is om tot een orgasme te komen. Om een orgasme te bereiken is het nodig om de volledige aandacht op de seksuele prikkels en onszelf te richten. Als er veel andere dingen door je hoofd gaan dan is dit knap lastig en frustrerend! Iemand met ADHD heeft vaak veel prikkels nodig om de aandacht bij een taak te houden. Het snel afgeleid worden valt mee als er voldoende prikkels zijn om de aandacht erbij te houden.
Zoals hierboven is beschreven, kan het ook voorkomen dat iemand met ADHD meer, hele andere of nieuwe prikkels nodig heeft om niet uitgekeken te raken – zo ook tijdens de seksuele activiteit of in de relatie. Je kan dan denken aan het uitproberen van verschillende dingen en meer experimenteel zijn, of er weinig zin in hebben omdat het vaak toch op hetzelfde neerkomt. Tref je een partner met dezelfde experimentele interesses, dan kan dit zeer bevorderend werken voor je seksuele relatie. Aan de andere kant komen er bij iemand met ADHD ook soms te veel prikkels binnen. Als alles tegelijk binnen komt in je hoofd, zonder een filter, dan kan het best druk worden. Ruimte voor seksualiteit en gedachtes aan seks kunnen dan te veel zijn. Dit kan de zin in seks juist weer afremmen.
Het tekort aan dopamine maakt dat er een extra gevoeligheid kan zijn voor beloningen zoals een orgasme. Voor bijna iedereen is een orgasme een plezierige beleving en als je daarmee je nog beter voelt als je een extra dopamine boost krijgt erna, dan kan dat motiveren om hier nog meer naar op zoek te gaan. Dit kan positief werken op je seksdrive maar ook belemmerend als de partner er juist minder behoefte aan heeft of als het een verslaving wordt. De impulsiviteit van iemand met ADHD kan aan het begin van een relatie erg leuk zijn – je komt samen in nieuwe situaties en dat houdt het allemaal spannend. Maar als dit voort blijft zetten tijdens de relatie kan dit voor onenigheid zorgen als de een liever thuis wil blijven en de ander juist op pad wil. Andersom kan het natuurlijk ook – als de partner met ADHD overprikkeld raakt en toch liever thuis blijft dan naar een feestje mee gaat. Het impulsieve kan, zoals hierboven al omschreven, ook zorgen voor het snel aangaan maar ook snel verbreken van relaties. Dit kan voor de partner ook wel naar uitpakken.
En nu?
Zoals je hierboven kan lezen hoeft ADHD niet gelijk een probleem te zijn in een relatie. Wederom (we kunnen het bijna niet genoeg benadrukken) is het communiceren over seks – je wensen en grenzen – het allerbelangrijkste! Mocht je er samen niet uit komen dan kan professionele hulp je daarbij helpen. Maar ga eerst eens met elkaar in gesprek, want het kan al een hoop problemen voorkomen als je beide weet hoe de ander er in staat. Onthoud dat er in elke relatie wel verschillen zijn tussen de twee (of meerdere) partners, los van of er sprake is van psychische klachten bij de een of beide. Mocht je partner, of jijzelf, tijdens seks er iets uitfloepen of in de lach schieten – lach dan vooral mee en ga erna weer verder met waar je mee bezig was. Vraag naderhand naar wat er was. Vaak is het geen afwijzing!
