De kans is groot dat je deze situatie herkent: je vindt de liefde van je leven en je droomt samen over de reizen die jullie gaan maken, het huis waarin jullie gaan wonen en de kinderen die jullie gaan krijgen. Op dat moment denk je niet na over de praktische invulling van deze dromen; het is toekomstmuziek.
Tót je besluit dat het tijd is om deze dromen te gaan verwezenlijken. Opeens kom je erachter dat er een aantal haken en ogen zitten aan jouw toekomstbeeld. In mijn geval – ik heb een relatie met een vrouw – levert het thema ‘kinderen krijgen’ veel vragen op. Wat willen we? Hoe willen we dit? En wat is er mogelijk?
Meerdere opties
Er zijn vele wegen die naar Rome leiden. Zowel voor lesbische stellen als voor alleenstaande vrouwen en stellen waarbij de man onvruchtbaar is. De eerste vraag is meestal: “Welke weg willen we inslaan om aan donorsperma te komen?” Een andere belangrijke vraag is: “Willen we dat de donor een rol gaat vervullen in het leven van het kind (of kinderen)?” Onderstaande opties geven een beeld van de meest voorkomende mogelijkheden in Nederland. Hierbij maak ik een onderscheid tussen de officiële weg (hierbij zijn officiële instanties betrokken) en de onofficiële weg (hierbij regel je over het algemeen alles zelf).
Nederlandse spermabanken
De officiële weg leidt meestal naar een van de vele spermabanken die Nederland rijk is, denk aan Medisch Centrum Kinderwens of Amsterdam UMC – locatie AMC. Bij deze spermabanken kun je een traject ingaan om vervolgens donorsperma toegewezen te krijgen. Nederland heeft zo’n 300 spermadonoren. Dit aantal is flink afgenomen sinds de Wet Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting in 2004 is ingevoerd. Hiermee is de anonimiteit van donoren opgeheven. Per donor mogen 25 kinderen worden verwekt. De vraag naar donorsperma is groot: zo’n 1000 vrouwen kloppen jaarlijks aan bij een spermabank. De wachtlijsten bij spermabanken lopen hierdoor enorm op. De gemiddelde wachttijd ligt tussen de 1 à 2 jaar. Aan een behandeling zijn kosten verbonden. Doorgaans wordt er per poging tot bevruchting zo’n €100,- tot €250,- in rekening gebracht. De kosten voor de behandeling, denk aan IUI of IVF, worden meestal (gedeeltelijk) vergoed door de zorgverzekering.
Buitenlandse spermabanken
Een andere officiële optie is de buitenlandse spermabank, zoals de European Sperm Bank of de Cryos International Sperm Bank. Bij beide spermabanken kun je zelf online een donor uitzoeken op basis van zeer uitgebreide persoonlijke informatie en kinderfoto’s. De donoren kiezen er zelf voor om wel of niet anoniem te blijven. Vervolgens kan het sperma worden besteld. Dit kan worden opgestuurd naar een Nederlandse spermabank, waar de behandeling gaat plaatsvinden. Thuisinseminatie is niet mogelijk. De kosten voor het bestellen van donorsperma variëren, de prijzen liggen tussen de €100,- en €1000,- per poging. Daarnaast zijn er kosten verbonden aan het bestellen en reserveren van het donorsperma. Ook worden er kosten berekend door de spermabank waar de behandeling gaat plaatsvinden.
Zelf kiezen
De onofficiële weg leidt vaak naar een van de online initiatieven die zijn ontwikkeld om wensouders samen te brengen. Wensouders zijn mannen en vrouwen die graag vader of moeder zouden willen worden. Denk aan www.meerdangewenst.nl of www.gaybyboom.nl. Dit zijn platformen waar wensouders een oproep kunnen plaatsen en waar andere wensouders op kunnen reageren. Op deze manier kun je zelf beslissen wie het beste bij jou en jouw kinderwens past.
Een andere optie is om zelf iemand te vinden in de eigen omgeving. Denk aan een familielid van jouw partner of een vriend, collega, studiegenoot of een vriend-van-een-vriend. Het sperma van de donor kan worden getest door een officiële instelling waar ook de behandeling kan plaatsvinden. Meestal wordt er voor bevruchting door thuisinseminatie gekozen. Dit houdt in dat je zelf het donorsperma inbrengt tijdens de vruchtbare periode.
De zoektocht
Hoewel de bovenstaande manieren om een donor te vinden gemakkelijk op papier kunnen worden gezet, is de zoektocht lang niet altijd eenvoudig. Dit blijkt uit de documentaire Gay Baby Boom. Hierin wordt door wensouders uitgebreid gemaild en gespeeddatet met mannen, maar zonder resultaat: er was geen klik. Ook kan via YouTube Project Baby Telleman worden gevolgd. Het stel in kwestie had een donor op het oog, maar helaas bleek zijn sperma niet geschikt voor donatie. Een grote teleurstelling. Scarlet en Joyce van het YouTube-kanaal Ik Vrouw Van Jou vertellen openhartig over de positieve en minder positieve ervaringen van hun zoektocht. Via een YouTube-oproep vonden zij de gewenste donor. Zij verwachten nu hun eerste kindje.
De rol van de donor
Een grote uitdaging is het vaststellen van de rol van de donor, of vader, in het leven van het kind/de kinderen. Voor mij is dit het meest ingewikkeld; je maakt een keuze voor een kind van wie je de behoeften niet kent. Op de site www.meerdangewenst.nl worden verschillende termen gebruikt voor de rol van de donor/vader. Mannen kunnen bijvoorbeeld aangeven of zij donor, donor+ of co-ouder zouden willen zijn of dat ze de eigen rol in overleg willen bepalen.
The search continues…
Hoe vind je die leuke vent (met kwalitatief hoogwaardig zaad)? In de meeste gevallen worden bovenstaande wegen onderzocht en/of afgewogen, zodat een keuze kan worden gemaakt over wat het beste bij jou/jullie past. Mijn zoektocht samen met mijn vriendin is in volle gang. Na ons verdiept te hebben in de officiële opties hebben we besloten om zelf op zoek te gaan naar een geschikte donor. We beseffen ons dat deze zoektocht niet over één nacht ijs gaat, maar we weten zeker dat er een leuke vent is die bij ons past.