Seksuele voorlichting belicht nog altijd vaak de risico’s en gevaren van seks en minder vaak de plezierige of lollige kant ervan. Het bevorderen van sekspositief zijn is echter de beste manier om rampen te voorkomen.
Sekspositief zijn was fout
Seks voor het huwelijk werd vroeger en vanuit de kerk als zondig bestempeld. ‘Van seks krijg je alleen maar problemen’, was veelal de boodschap. Seks was namelijk bedoeld ter voortplanting en niet als puur genotsmiddel. Grappig weetje: dacht jij dat het van oorsprong 18e-eeuwse liedje ‘In de maneschijn’ een schattig kinderliedje was? Niks is minder waar. In het liedje worden meisjes gewaarschuwd om zich niet te laten verleiden. Je mag met je verloofde vrijen, maar niet met anderen. Doe je dat toch en je raakt zwanger, dan hoeft de vrijer niet met je te trouwen en gaat het kind naar de nonnen.
Seksuele voorlichting werd dan ook lang gezien als iets dat zou leiden tot seks en bijkomende problemen. Je kon jongeren beter onwetend houden en seksueel oefengedrag afkeuren. Klinkt ouderwets? In de jaren ’80 was het bestrijden van rampen nog steeds de strekking van de summiere seksuele voorlichting die men kreeg in Nederland. Bovendien werd pas in 1993 seksuele educatie officieel ingevoerd in ons onderwijs. Seksuele voorlichting belicht zelfs tegenwoordig nog vaak de risico’s en gevaren van seks en seksualiteit, minder vaak het leren ervaren van seksueel plezier. Jongeren geven seksuele voorlichting op school een 5,8 en wensen het positiever (Rutgers & Soa Aids Nederland (2017); nu.nl (3 oktober 2022); Rutgers (2019))!
Bevorderen van seksueel plezier is de beste manier om rampen te voorkomen!
Van Lunsen & Laan (2017). Seks! Een leven lang leren.
A for abstinence
In de VS zien we wat het effect van ‘rampenbestrijding’ is op jongeren. Tijdens het presidentschap van George Bush (2001-2009) bestond de enige gesubsidieerde vorm van voorlichting (de zogenaamde ’Abstinence only’-programma’s) uit rampenbestrijding: men promootte geen seksualiteit voor het huwelijk te hebben in de strijd tegen tienerzwangerschappen, soa’s, hiv en ‘losbandigheid’ (Santelli et al. (2017); Kohler et al. (2008)). Onderzoek toont aan dat de jongeren juist slechter waren voorbereid, ‘het’ stiekemer gingen doen en op jongere leeftijd voor het eerst seksueel contact hadden. Ook vond er meer dateraping plaats, hadden ze vaker ongewenst seksueel contact en waren ze vaker ongewenst en jong zwanger. Hierdoor werd er weer vaker abortus gepleegd. Vergelijkbare effecten zijn wijdverspreid gevonden in andere landen die er dezelfde uitgangspunten op na hielden. Men is in de VS vandaag de dag nog steeds deze houding aan het bestrijden. Sinds 2016 is deze door Obama afgeschaft, winnen de ‘Comprehensive‘-voorlichtingsprogramma’s terrein en verminderen de problemen.
The Abstinence Song from shministry on GodTube.
Recht op seks-educatie
Seksuele rechten zijn helaas geen officiële mensenrechten. Dit komt mede doordat nogal veel landen met meer rigide culturele normen het niet eens waren met de voorgestelde WHO-definitie van seksuele gezondheid (in 2002). Probeer in India maar eens condooms te kopen als je niet getrouwd bent. Of kom in Indonesië maar eens aan bij je leraar voor seksuele voorlichting. Elke drie seconden wordt er ergens in de wereld een meisje gedwongen te trouwen, terwijl ze zelf nog kind is. Hierdoor is het ook niet tot een officieel internationaal verdrag gekomen ter bescherming van onze seksuele rechten. Seksuele rechten bleken een brug te ver. De huidige definitie van de WHO (uit 2006) geeft wel weer wat nu, onder andere in Nederland, als norm wordt gezien in termen van seksuele gezondheid. Informatie over seksualiteit, seksuele vorming en voorlichting zijn daar twee belangrijke onderdelen van!
Voorlichting meer sekspositief
De UNESCO heeft op haar beurt in haar visie op seksuele educatie de sekspositieve houding centraal gesteld. Daarin wordt er vanuit gegaan dat seksuele gevoelens, verlangens en plezier een essentieel en heilzaam onderdeel zijn van onze kwaliteit van leven. Ook zou seksuele vorming zich vooral moeten richten op het leren verkrijgen van plezierige ervaringen, inclusief moeten zijn en idealiter niet gepaard moeten gaan met angst, schaamte en taboe’s (UNSECO (2018); IPFF (2011); Bonjour & Vlugt (2018)). Een veel vruchtbaarder uitgangspunt dan abstinentie en onwetendheid, denken wij. Kennis en sociale vaardigheden als tools stellen jongeren juist in staat om de regie over hun seksleven te nemen. Pas als je weet wat je wil, kun je immers ‘nee’ zeggen tegen wat je niet wil. Onder jongeren zorgt dit voor meer plezierige ervaringen, het beter kunnen bepalen van grenzen en het beter omgaan met anticonceptie en soa-preventie (geïnspireerd door van Lunsen & Laan (2017). Seks! Een leven lang leren). Dan kun je je nu weer heerlijk gaan richten op het hebben van seksueel plezier!
Meer educatie en plezier?
- www.soaaids.nl
- www.rutgers.nl
- www.seksuelevorming.nl
- www.sense.info
- Video oefeningen over consent: www.bettymartin.org.
