Seksuele opwinding kan voor iedereen verschillend zijn. De ene persoon is heel snel opgewonden, terwijl het bij de ander wat langer kan duren. Wat zorgt er nu voor dat de ene persoon anders reageert op seksuele prikkels dan de ander?
Eerder schreven we al over over het incentive motivation model van Basson. Dit beschrijft hoe mensen drie aspecten nodig hebben om seksueel opgewonden te raken, namelijk een juiste context, seksuele prikkels, en een intact seksueel systeem om de seksuele prikkels te verwerken. Het kan echter zijn dat twee mensen dezelfde juiste context hebben, allebei een voor hen opwindende seksuele prikkel, en een intact seksueel systeem, maar dat de ene persoon alsnog meer opgewonden raakt dan de ander. Waar komt dat door?
Sexual Excitation & Sexual Inhibition
Volgens twee onderzoekers van het Kinsey Instituut (Bancroft & Janssen, 2000) zijn er twee mechanismen die meespelen:
- Sexual Excitation: dit is het systeem dat seksuele opwinding opwekt. Het is continu (onbewust) op zoek naar seksuele prikkels. Als er genoeg seksuele prikkels zijn, voel je je opgewonden. Dit zou je kunnen zien als je seksuele gaspedaal.
- Sexual Inhibition: dit is het systeem dat seksuele opwinding tegenhoudt. Dit systeem zoekt naar mogelijke prikkels die een bedreiging vormen, waardoor het op dit moment niet handig is om opgewonden te zijn. Dit is je seksuele rempedaal.
Deze twee mechanismen zijn bij de een gevoeliger dan de ander. Iemand met een heel gevoelig seksueel gaspedaal raakt bijvoorbeeld meteen opgewonden bij het zien van een aantrekkelijke man of vrouw. Iemand anders heeft veel meer prikkels nodig voordat hij of zij zich opgewonden voelt. Bijvoorbeeld een erotische film, een sfeervolle slaapkamer met kaarsjes, of fijne aanraking.
Twee typen inhibitie
Ook de seksuele inhibitie, het rempedaal, verschilt per persoon. De een wil bijvoorbeeld bij een beetje stress al geen seks meer, terwijl dat voor de ander minder uitmaakt. Er worden twee types inhibitie onderscheiden.
Het eerste type is angst voor de gevolgen van seks. Dit kunnen bijvoorbeeld sociale gevolgen zijn. Zo kan het ervoor zorgen dat we niet opgewonden raken tijdens een belangrijke vergadering of tijdens een familie-etentje. Het kan hierbij ook gaan om andere consequenties van seks: ongewenste zwangerschap of het oplopen van een SOA.
Het tweede type is angst voor het mislukken van de seksuele prestatie. Je kunt hierbij denken aan angst om je erectie te verliezen, zorgen om je partner niet goed te kunnen bevredigen, of externe afleidingen.
Weegschaal
Seksuele opwinding ontstaat dus zodra de twee mechanismen in balans zijn: er moeten genoeg seksuele prikkels aanwezig zijn om opgewonden te raken, en er moeten niet te veel afleidende prikkels zijn die de opwinding tegen zouden kunnen houden. Het kan handig zijn om voor jezelf na te gaan of jij een gevoelig of juist minder gevoelig seksueel gas-, of rempedaal hebt.
Seksuoloog Emily Nagosky beschreef in haar boek Come As You Are een aantal manieren om dit in jezelf te herkennen.
Indicaties van een hoge inhibitie (rempedaal):
- Wanneer ik opgewonden ben, kan ik al door iets heel kleins afknappen.
- Ik maak me zorgen of ik er niet te lang over doe om opgewonden te raken/klaar te komen.
- De situatie moet precies goed zijn voordat ik seksueel opgewonden raak.
Indicaties van een hoge excitatie (gaspedaal):
- Ik kan al opgewonden raken van hoe iemand ruikt.
- Wanneer ik aan iemand denk die ik seksueel aantrekkelijk vind, kan ik gemakkelijk opgewonden raken.
- Ik raak seksueel opgewonden wanneer iemand naar mij verlangt.
De meeste mensen hebben een gemiddeld gevoelig gas-, en rempedaal. Vrouwen scoren gemiddeld iets hoger op seksuele inhibitie en lager op seksuele excitatie in vergelijking met mannen.
Tips
Wanneer je moeite hebt met opgewonden raken, is het misschien handig om eens op te schrijven waar jij opgewonden van raakt, en wat er bij jou je opwinding tegenhoudt. Zo kun je nagaan of je vooral meer opwindende prikkels nodig hebt, of dat je vooral bedreigende prikkels kunt wegnemen. Wanneer jij veel seksuele prikkels nodig hebt om opgewonden te raken, probeer jezelf dan in een context te plaatsen met meer seksuele prikkels. Dat kunnen visuele prikkels zijn, denk bijvoorbeeld aan een erotische film, of je partner in een leuke outfit. De sfeer kan daarbij ook veel uitmaken. In een ontspannen sfeer met zacht licht of kaarsjes is het vaak makkelijker om opgewonden te raken dan bij een tl-lamp. Ook kun je je wat meer focussen op je erogene zones.
Wanneer je vooral gevoelig ben voor de bedreigende prikkels, kun je het best focussen op het wegnemen hiervan. Wanneer je je bijvoorbeeld zorgen maakt dat je kind (of huisdier) plotseling binnen kan komen, kun je misschien een haakje op je deur installeren. Als je zorgen over de seks zelf gaan, is het belangrijk deze te communiceren naar je partner. Probeer samen minder te focussen op de prestatie (bijvoorbeeld een erectie of een orgasme), maar meer op het gevoel en de beleving. Probeer eens onze tips uit om meer mindful tussen te lakens te zijn.
Iedereen is dus verschillend in hoe hij of zij reageert op seksuele prikkels. Wanneer je meer leert over jouw eigen voorkeuren, kun je deze ook beter bespreekbaar hebben. Het is oké om te vragen om datgene waar jij behoefte aan hebt!
