Het kan iedereen overkomen: je hebt onbeschermde penetratie seks. Of dit nu een bewuste keuze is geweest of een ongeluk, het is fijn om te weten dat er noodanticonceptie bestaat. Welke opties zijn er om een ongeplande zwangerschap te voorkomen en hoe werken ze?
Welke opties zijn beschikbaar voor noodanticonceptie?
Het kan zijn dat je bewust onbeschermd seksueel contact hebt gehad, of dat dit onbedoeld was door bijvoorbeeld het vergeten in te nemen van de pil of een gescheurd condoom. Als dit gebeurt, zijn er twee soorten noodanticonceptie die een ongewenste zwangerschap na onbeschermd seksueel contact kunnen voorkomen: de morning-afterpil en de koperspiraal. Beide zijn effectief in het voorkomen van een zwangerschap, maar werken op verschillende manieren. Realiseer je wel dat “effectief” niet betekent dat het 100% betrouwbaar is! Waarom dat zo is, lees je verderop in dit artikel.
Morning-afterpil
De morning-afterpil is een pil die oraal wordt ingenomen. Het bevat een hoge dosis hormonen die de eisprong (ovulatie) vertragen, waardoor een zwangerschap kan worden voorkomen. Er zijn twee soorten morning-afterpillen: een met levonorgestrel en de ander met ulipristal. Beide verminderen de kans op een zwangerschap tot 1-2% (Farmacotherapeutisch Kompas). De pil met levonorgestrel (aff.) moet binnen 72 uur (3 dagen) na onbeschermde seks worden ingenomen. Terwijl die met ulipristal (aff.) binnen 120 uur (5 dagen) moet worden ingenomen. De laatste is in alle gevallen het meest effectief en betrouwbaar in het voorkomen van een zwangerschap. Zelfs op de twee meest vruchtbare dagen (de twee dagen voor de ovulatie). Beide soorten zijn verkrijgbaar bij de apotheek en drogist zonder recept van de huisarts.
Afbeelding van Reproductive Health Supplies Coalition
Niet altijd werkzaam
Helaas kan noodanticonceptie niet in alle gevallen een zwangerschap voorkomen. Als er al een eisprong heeft plaatsgevonden, zal de noodanticonceptie niet werken omdat de ovulatie al heeft plaatsgevonden. Ook als je binnen drie uur na het innemen van de morning-afterpil moet overgeven, zal de pil niet effectief zijn. Het is belangrijk om te onthouden dat het gebruik van de morning-afterpil altijd bedoeld is voor noodgevallen en niet als reguliere anticonceptiemethode.
Het is verstandig om advies in te winnen van een arts als je medicijnen gebruikt, omdat deze de werking kunnen beïnvloeden. Dit geldt ook voor medicijnen die Sint-Janskruid bevatten, waarvan de inname tot vier weken voor het gebruik van noodanticonceptie moet worden vermeden.
Koperspiraal
Een andere optie is het laten plaatsen van een koperspiraal. Deze vorm van noodanticonceptie is het meest effectief gebleken in het voorkomen van een zwangerschap. Dit komt doordat het voorkomt dat, als er een eisprong heeft plaatsgevonden, het eitje niet bevrucht kan worden of dat. Als dit wel is gebeurd, de bevruchte eicel zich niet kan innestelen in het baarmoederslijmvlies. Onderzoek heeft aangetoond dat een koperspiraal, mits binnen 120 uur (5 dagen) geplaatst, een zwangerschap effectief kan verminderen tot 0,2-1% (Farmacotherapeutisch Kompas). Je eigen huisarts kan een koperspiraal plaatsen, maar het kan ook bij bepaalde verloskundige praktijken of bij een gynaecoloog. Als je een afspraak maakt bij iemand anders dan je huisarts, benadruk dan dat het om noodanticonceptie gaat. Deze moet binnen vijf dagen geplaatst worden om effectief te zijn!
Afbeelding van Reproductive Health Supplies Coalition
Voor- en nadelen
Het voordeel van het laten plaatsen van een koperspiraal is dat deze 5 jaar kan blijven zitten als je dat wilt. Maar het kan ook na de eerstvolgende menstruatie worden verwijderd. Het nadeel is dat het plaatsen van een spiraal als ingrijpend en pijnlijk kan worden ervaren. Ook zijn de kosten hoger dan die van de morning-afterpil. Ben je jonger dan 21 jaar? Dan wordt het nog vergoed, in dat geval kost een koperspiraal niets.
Wat als de noodanticonceptie niet heeft gewerkt?
In alle gevallen weet je pas of de noodanticonceptie heeft gewerkt als je je eerstvolgende menstruatie hebt gehad. Als je menstruatie uitblijft en je toch zwanger bent, neem dan contact op met je huisarts of een abortuskliniek om de mogelijkheden en opties te bespreken. Laat je altijd goed informeren over de opties en wat het allemaal precies inhoudt.
Daarnaast is het belangrijk om te onthouden dat noodanticonceptie geen seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) kan voorkomen. Bij twijfel is het altijd het beste om een condoom te gebruiken! Als een condoom scheurt en er is risico op een SOA, neem dan contact op met je huisarts of de GGD om je te laten testen.
Bronnen:
Farmacotherapeutisch kompas
Sense.info
Thuisarts.nl
Hoofdafbeelding via Unsplash
