Ben jij geboren in een lichaam dat voldoet aan de definitie van man of vrouw? Weleens gehoord van intersekse of DSD? En wat hebben deze begrippen te maken met gender?
Wat is intersekse?
De term intersekse verwijst naar de ervaringen van mensen die geboren zijn in een lichaam dat niet voldoet aan de definitie van man of vrouw zoals de maatschappij die hanteert. Intersekse is bovendien niet iets dat je bent, maar wat je hebt. De norm voor de mannelijke sekse gaat er bijvoorbeeld vanuit dat je geboren wordt met XY-chromosomen. Maar ook het hebben van een penis, testes, mannelijke geslachtshormonen en een gespierde lichaamsbouw draagt daaraan bij. De norm voor de vrouwelijke sekse gaat uit van XX-chromosomen, een vagina, eierstokken, baarmoeder, vrouwelijke geslachtshormonen en een lichaamsbouw met meer rondingen.
Zo tweezijdig valt dit onderscheid echter niet te maken. Meisjes worden bijvoorbeeld weleens geboren met XY-chromosomen en jongens met XX-chromosomen. Of jongetjes met een vagina of een micropenis. En meisjes met een clitoris die zo groot is, dat er van een kleine penis kan worden gesproken. Deze variaties worden veroorzaakt door een groot aantal diagnoses, waaronder het Androgeen Ongevoeligheid Syndroom (AOS), Klinefelter Syndroom of Turner Syndroom. Grofweg 0,5% van de bevolking, ofwel 85.000 Nederlanders en 57.000 Belgen, is een intersekse persoon.
Een DSD of intersekse conditie
Wanneer er een kind met een intersekse conditie wordt geboren, spreekt men in de medische wereld vaak van DSD. DSD staat voor een Disorder of Sex Development. De term disorder is echter stigmatiserend. Intersekse personen ervaren hun conditie en ervaringen niet als een stoornis. Tegenwoordig gebruikt men daarom vaak het alternatief Differences of Sex Development. De term differences zorgt echter weer voor een onterechte scheiding; intersekse personen zijn immers onderdeel van een range aan verschillende soorten seksen. De term intersekse komt daarom gelijkwaardiger over. Of dat ook zo wordt beleeft, kan per individu verschillen. Iedereen bepaalt uiteraard zelf bij welke termen men zich prettig voelt.
Het omgekeerde wordt echter ervaren door vrouwen met het Syndroom van Mayer-Rokitansky-Küster-Hauser. Zij worden geboren met XX-chromosomen, maar zonder (goed ontwikkelde) vagina of baarmoeder. Deze vrouwen zijn biologisch gezien honderd procent vrouwelijk en beschikken niet over mannelijke geslachtskenmerken. Zij geven daarom juist de voorkeur aan de medisch veelgebruikte term DSD wanneer er wordt gesproken over hun doelgroep.
Operaties
Lange tijd zag men intersekse mensen als misfits. Waaruit eindeloze operaties, geheimhouding uit schaamte en trauma’s op latere leeftijd volgden. Margriet van Heesch (cultuurwetenschapper) schrijft:
Chirurgie en hormoontherapie hielpen jongens bij staand plassen en penetratieseks. Meisjes die interesse toonden in zich mooi maken werden geprezen en middels operaties in staat gesteld penetratieseks te ontvangen. Het kind zelf mocht het toegewezen gender en operaties niet in twijfel trekken en de ingrepen en de diagnose bleven geheim. Tot volwassenen hun hartverscheurende verhalen begonnen te vertellen.
Artsen en ouders denken toch nog vaak dat chirurgisch ingrijpen noodzakelijk is. Ook de maatschappelijke druk om in hokjes te denken speelt hierin mee. Een kind moet toch immers duidelijk een jongetje of meisje zijn? Toch bestaat hiervoor meestal geen medische noodzaak. De operatie(s) vinden dan alleen plaats om cosmetische redenen. Allemaal zodat iemand voldoet aan het binaire beeld dat we hebben over seksen. Sinds 2006 is daarom afgestapt van de vroegere gang van zaken. Er wordt sindsdien minder geopereerd én meer openheid nagestreefd. Het is goed om met zijn allen het stigma te proberen verminderen. Mensen met een interseksevariatie: laat je ook horen!
In deze leuke video leggen “intersexy” mensen alles nog eens kort uit.
Wat heeft dit te maken met gender?
Dat intersekse variaties duidelijkheid geven over hoe iemand zijn of haar gender beleeft, is een vooroordeel. Dit komt vaak voort uit onwetendheid. Intersekse personen identificeren zich meestal als man óf vrouw. Toch kan ook hun genderidentiteit variëren van mannelijk naar vrouwelijk en alles daar tussenin. Net zoals onder de rest van de bevolking. Ook de seksuele oriëntatie kan net zo goed homoseksueel, biseksueel, aseksueel of panseksueel zijn.
Lees verder onder de illustratieve video van Het Klokhuis.
Nieuwsgierig?
Martine van Eekeren (maatschappelijk werker en ervaringsdeskundige) schreef voor Bedmanieren.nl over waar mensen met intersekse ervaringen zoal tegenaan lopen in het leven. Bekijk ook deze websites voor meer gedetailleerde informatie:
- Klinefelterzorg voor zorg op maat bij mensen thuis en ervaringsverhalen;
- Lubec biedt specialistische begeleiding aan kinderen met een extra X- of Y-chromosoom;
- Radboud UMC Expertisecentrum DSD biedt hooggespecialiseerde zorg en begeleiding aan mensen met een variatie in de geslachtelijke ontwikkeling;
- Amsterdam UMC Genderpoli biedt ook seksuologische zorg aan intersekse personen;
- ‘DSD Together’ is een samenwerkingsverband en bestaat uit: Nederlandse Klinefelter Vereniging, Het Turnersyndroom (Turner contact Nederland), AOS/AGS (DSD Nederland), Bijnierschors (NVACP), Mayer-Rokitansky-Küster-Hauser syndroom (MRK(H), en Mensenrechtenorganisatie: Nederlands Netwerk Intersekse (NNID) voor informatie en belangenbehartiging.
Ben jij intersekse? En zou jij je verhaal anoniem willen delen via onze rubriek Bedgeheimen? Laat het ons dan weten.
Beeld: Rawpixel
