Vroeger lag het strand bezaaid met topless vrouwen en speelden kinderen naakt in het zand. Dat lijkt anno 2021 niet meer te kunnen. Heeft de preutsheid toegeslagen?
Ontstaan van de seksuele moraal
Onder preutsheid verstaan we een menselijke houding die zich kenmerkt door zedig gedrag of gemaakte eerbaarheid. Preutsheid wordt gezien als een sterke afkeer tegen alles wat met seks te maken kan hebben. De term is over het algemeen negatief beladen. Om dit begrip beter te begrijpen, moeten we ver terug in de geschiedenis. In het aardse paradijs van Adam en Eva bestond er geen seks, dat ontstond pas bij de zondeval (de eerste overtreding van Gods gebod). Dit vond plaats toen Eva Adam verleidde om van de appel te eten. Seks was daarmee verboden en zondig. Indien men toch seks had, diende dit gericht te zijn op voortplanting. Daar waren dan ook strenge regels voor: men mocht alleen de missionarishouding aannemen en de vrouw moest zich passief opstellen. Alle andere vormen van seks, alsook masturbatie en homoseksualiteit zouden duiden op ‘zaadverlies’ en waren dus zondig. Seks was een lange tijd iets waar je je voor moest schamen en seksueel genot was uit den boze.
Seksuele revolutie
Volgens de norm was seksualiteit toentertijd dus zondig. Preutsheid was dan ook een veelvoorkomend verschijnsel. De seksuele revolutie bracht een maatschappelijke verandering in de omgang met en de kijk op seksualiteit. De revolutie bevrijdde vrouwen én mannen van de puriteinse en patriarchale jaren ’50. Vooral de introductie van de anticonceptiepil in 1962 droeg hier sterk aan bij. Dankzij de pil konden vrouwen vrijen met wie ze wilden zonder de angst om zwanger te raken. De anticonceptiepil werd destijds niet als voorbehoedsmiddel gepresenteerd, maar als iets tegen menstruele klachten. Eén van de bijwerkingen was dat je geen kinderen kon krijgen, en dat was dan een fijne bijkomstigheid. Seks werd iets waar je van mocht genieten, ook buiten het huwelijk. De muffe huwelijksmoraal vervaagde en men kon zich vrijuit seksueel ontwikkelen.
Terugkeer van de preutsheid
De seksuele vrijheid werkte nog lang door in de jaren ’80 en ’90. Toch blijkt uit onderzoek van Een Vandaag uit 2018 dat we de afgelopen jaren weer preutser zijn geworden. In het bijzonder als het gaat om topless zonnebaden, naaktlopen in de sauna en het geven van borstvoeding. Eén op de vijf mensen vindt het ongemakkelijk om een vrouw borstvoeding te zien geven. Vooral mannen lijken hier moeite mee te hebben. Eén op de vijf Nederlanders vindt topless zonnen ongemakkelijk en de helft van de jonge vrouwen zou zelf niet topless willen zonnen. Ook bij voetbalclubs is douchen in de onderbroek inmiddels de norm. Wat is er aan de hand?
Sociale controle
Eerst wees men naar religie als schuldige van de terugkeer van preutsheid. Maar deze nieuwe preutsheid lijkt toch meer te maken te hebben met de digitale wereld. Alles wat jij van jezelf toont, kan te allen tijde worden gefotografeerd of gefilmd. Dat vraagt om een groter bewustzijn, want wie weet wanneer en waar dat soort beelden weer tegen je zin opduiken. Ook opvallend: op sociale media gelden verscheidene zedelijkheidsregels. Sociale media platforms zijn vaak Amerikaanse bedrijven die ons, misschien ongewild, een Amerikaanse moraal opleggen. Zoals het medium YouTube, waar geweld misschien wel als minder problematisch wordt gezien dan een naakte tepel. Ook op Instagram en Facebook zijn vrouwentepels verboden (enkele uitzonderingen daargelaten). Zo stelt Instagram dat foto’s wel worden geaccepteerd die bedoeld zijn als een vorm van protest, of om bewustzijn te creëren voor een goed doel. Denk aan foto’s van borstamputaties of vrouwen die borstvoeding geven. Verder worden alle foto’s van vrouwentepels verwijderd, omdat Instagram naar eigen zeggen geen waardeoordeel wil opleggen over hoe tepels in de samenleving moeten worden beschouwd.
Echte naakte lichamen
Iedereen mag natuurlijk voor zichzelf bepalen in hoeverre hij of zij zich opstelt ten opzichte van het tonen van naakt. Toch is er met deze nieuwe preutsheid misschien een ander probleem ontstaan. Momenteel zien we alleen maar naakte lichamen via porno of de filmindustrie. Of we zien bijna-naakte lichamen van topmodellen op Instagram of TikTok. Hierdoor hebben mensen eigenlijk geen gezond referentiekader meer van wat een naakt lichaam is. Zo zijn prompte meloenenborsten geen goede afspiegeling van wat echte borsten zijn, namelijk vaak ongelijk en soms hangend. Onlangs zond de NPO in samenwerking met Rutgers een nieuw tv-programma uit. In Gewoon Bloot staan naakte volwassenen op een podium. Kinderen uit groep 7 en 8 die dit willen en hierop voorbereid zijn, kijken toe en mogen vragen stellen over de ontblote lijven. Het zien van deze echte naakte lichamen levert een positieve bijdrage aan het lichaamsbeeld van zichzelf en anderen.
