EducatieTaboe

Podcastserie: ‘Het mag gaan over seksualiteit na borstkanker’

geschreven door 27 juni 2018
Seksualiteit na borstkanker_podcast De herontdekking van haarzelf

Seksualiteit en borstkanker, dat klinkt als twee onderwerpen die niks met elkaar te maken hebben. Niets is minder waar, want de behandeling van borstkanker kan grote invloed hebben op de beleving van seksualiteit. De podcastserie ‘De herontdekking van haarzelf’ besteedt aandacht aan dit belangrijke onderwerp.

Podcastserie ‘De herontdekking van haarzelf’

Vanaf vandaag is de podcastserie ‘De herontdekking van haarzelf‘  te beluisteren. Deze serie zet het onderwerp ‘seksualiteit na borstkanker’ op de kaart. Lang niet iedereen weet dit, maar na de behandeling van borstkanker kunnen er tal van veranderingen optreden op het gebied van seksualiteit en intimiteit. Denk bijvoorbeeld aan een veranderd lichaamsbeeld of gevoel in de borst(en), of vaginale droogheid of pijn tijdens het vrijen. Ook kunnen vrouwen minder zin hebben in seks of  staat vermoeidheid seks in de weg. En dit is nog maar een greep uit de klachten die vrouwen kunnen ervaren.

Er bestaan al mooie initiatieven om vrouwen informatie te geven over deze klachten, zoals op de website van de NFK of de recent door Borstkanker Vereniging Nederland uitgebrachte folder. Maar laagdrempelige informatie met persoonlijke verhalen van vrouwen die zijn behandeld voor borstkanker, gecombineerd met tips en adviezen van zorgverleners, zoiets bestond nog niet. Daarom werd de podcastserie ‘De herontdekking van haarzelf’ gemaakt.

Sam, 46 jaar: ‘Ik vind ook dat dat taboe uit de wereld geholpen mag worden dat wij verminkte mensen zijn. Ik vind dat helemaal niet, eerlijk gezegd. Zo voel ik mij niet’.

Waar gaat de serie over?

De serie bestaat uit vijf afleveringen. Elke aflevering heeft een specifiek onderwerp: lichaamsbeeld en borsten, hormonale veranderingen, vermoeidheid, en intimiteit en relatie. De eerste aflevering dient als introductie en bespreekt de onderwerpen die in de vier daaropvolgende ‘luistertutorials’ aan bod komen.

In de podcasts hoor je de persoonlijke verhalen van verschillende vrouwen. Zij vertellen hoe zij hun seksualiteit beleven na de behandeling van borstkanker. Ook delen twee partners hun ervaringen. Verder hoor je psycholoog-seksuoloog Ellen Laan, die meer uitleg geeft over de seksuele veranderingen, met daarbij concrete tips. Uitleg en advies wordt ook gegeven door chirurg Hester Oldenburg, internist-oncoloog Jacqueline Stouthard, mindfulness-trainer Maria van Balen en haptonoom Inez van Haaften.

Ondanks dat de podcastserie zich specifiek richt op vrouwen die zijn behandeld voor borstkanker en hun partners, komen er onderwerpen aan bod die voor iedereen interessant zijn om over na te denken. In hoeverre bepalen jouw borsten bijvoorbeeld je identiteit? Bekijk jij jezelf vaak door de ogen van je (seks)partner tijdens seks? Sta jij in contact met je zintuigen tijdens seks of ben je vooral druk in je hoofd met allerlei andere gedachten? Hoe communiceer jij met je partner over seks en wat je lekker vindt? En wist je dat testosteron ook voor vrouwen belangrijk is in de beleving van seksualiteit?

Doel van de serie

Het belangrijkste doel van de podcasterie is om meer (h)erkenning te bieden aan vrouwen die zijn behandeld voor borstkanker en om de deur te openen om het gesprek over seksualiteit aan te gaan – zowel het gesprek in de slaapkamer tussen partners, als in de spreekkamer tussen dokter en patiënt.  Maar het zou het mooiste zijn als de serie elke luisteraar, vrouw of man, jonger of ouder, laat nadenken over de eigen seksualiteit. Is je interesse gewekt of ken je iemand die baat zou kunnen hebben bij deze podcastserie? Neem dan een kijkje op de website.

Seksualiteit na borstkanker

De behandeling van borstkanker kan dus grote invloed hebben op de seksualiteit van een vrouw en haar eventuele partner. Maar hoe komt dat? Voor de vrouw verandert haar lijf niet alleen door de operatie aan de borst, maar ook door de andere onderdelen van de behandeling, zoals chemotherapie, hormoontherapie en radiotherapie. Bovendien doet het krijgen van een diagnose kanker ook veel met je.

  • Operatie
    Soms kan de tumor uit de borst worden verwijderd door alleen de tumor en wat omliggend weefsel weg te halen. Dit heet een borstsparende operatie. Er wordt dan dus maar een deel van de borst verwijderd. De operatie kan ook bestaan uit het amputeren van de hele borst. Hierbij komt de keuze of een vrouw wel of niet haar borst wil laten reconstrueren. Een operatie aan de borst kan effect hebben op iemand’s lichaamsbeeld of gevoel van vrouwelijkheid. Ook kan de functie van de borst als erogene zone worden aangetast. Het is bijvoorbeeld zo dat er na een borstreconstructie nauwelijks gevoel in de huid van de borst overblijft. Maar ook na een borstsparende operatie kan het gevoel in de borst anders zijn dan voorheen.

Inge, 47 jaar: ‘En dan komt er zo’n eerste keer dat je naast je partner weer in bed glijdt zonder borsten. En dat vond ik ineens heel spannend’.

  • Chemotherapie
    Chemotherapie kan vóór of na de operatie worden gegeven. Deze behandeling doodt tumorcellen en zorgt ervoor dat de tumor kleiner wordt (voor de operatie) of dat eventuele onzichtbare uitzaaiingen worden vernietigd (na de operatie). Chemotherapie tast echter ook de gezonde cellen van het lichaam aan. Daardoor valt bijvoorbeeld bij sommige typen chemotherapie het haar uit. Ook de eierstokken worden aangetast door chemotherapie, waardoor zij van de ene op de andere dag in de overgang (menopauze) komt en de productie van hormonen (oestrogenen) afneemt. Dat is met alle gevolgen van dien, zoals opvliegers, maar ook vaginale droogheid.

Jacqueline Stouthard, internist-oncoloog: ‘Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat chemotherapie de oestrogeenfabriek blokkeert of zelfs definitief vernietigt’.

  • Radiotherapie (bestraling)
    Radiotherapie wordt bijna altijd gegeven na een borstsparende operatie, zodat eventuele achtergebleven cellen worden vernietigd. Maar ook na een borstamputatie of -reconstructie kan het nodig zijn de borst nog te bestralen. Tijdens de bestraling kunnen vrouwen last hebben van vermoeidheid. Ook kan de bestraalde borst anders aanvoelen dan de niet-bestraalde borst. Door radiotherapie kan namelijk een soort littekenweefsel ontstaan, wat minder soepel is dan niet bestraald weefsel. Daardoor kan de borst anders aanvoelen of een andere vorm hebben dan de niet bestraalde borst.

Hester Oldenburg, chirurg: ‘Bestraling geeft eigenlijk een soort verlittekening van al het weefsel dat wordt bestraald. En dat kan ervoor zorgen dat een borst altijd wat stugger blijft, minder soepel, en ook een andere vorm houdt dan de andere borst’.

  • Hormoontherapie
    Zo’n 80% van de borstkankers is ‘hormoongevoelig‘. Dat betekent dat de tumor groeit onder invloed van het hormoon oestrogeen, wat onder andere in de eierstokken wordt gemaakt. Het effect van die oestrogenen moet dus worden gestopt, en dat wordt gedaan met hormoontherapie. Dit is dus eigenlijk een anti-hormoontherapie. Oestrogenen zorgen er echter onder andere voor dat de vagina altijd een beetje vochtig is, en ook tijdens seksuele activiteit gemakkelijker vochtig kan worden. Wanneer een vrouw wordt behandeld met hormoontherapie, kan het daardoor moeilijk worden om vochtig te worden of kost dit meer tijd.

Maria, 66 jaar: ‘Bij mij was seks vooral door de hormoontherapie veel te pijnlijk. In de bijsluiter staat: ‘droge vagina’. Maar dat het brandt en echt heel erg pijn doet… Dat had ik niet verwacht. En wat ga je dan doen?’

Er is nog veel meer te vertellen over het effect van borstkankerbehandeling op seksualiteit en dit komt uitgebreid aan bod in ‘De herontdekking van haarzelf‘. Wat nog belangrijk is om te beseffen, is dat niet alleen de lichamelijke en fysieke veranderingen de oorzaak kunnen zijn van seksuele problemen na borstkanker. Een diagnose borstkanker is ingrijpend en doet veel met je, ook psychisch en met hoe je in het leven staat. Een deel van de vrouwen krijgt, na een zorgeloos seksleven vóór de borstkanker, plots te maken met seksuele problemen. Er spelen dus veel factoren mee en het kan lastig zijn hoe hiermee om te gaan. Voorlichting en het bespreekbaar maken van dit onderwerp zijn essentiële eerste stappen om om te leren gaan met de seksuele veranderingen na borstkanker.

Niet alleen de diagnose en behandeling van kanker kan invloed hebben op de seksualiteit, ook andere lichamelijke of psychische klachten kunnen een prettige seksualiteit in de weg staan. Eerder schreven we op Bedmanieren.nl bijvoorbeeld over stoma en seksualiteit, antidepressiva en seksualiteit,  en burn-out en seksualiteit.

Beeld: Kamerich & Budwilowitz, EYES2.

Wellicht ook interessant voor jou: