Psychische klachten worden steeds openlijker besproken. De gevolgen van een psychische stoornis op je seksleven, relatie en seksdrive worden daarentegen nog niet zo openlijk besproken. Bedmanieren.nl wil ook hier verandering in brengen. De vorige blogs gingen al over paniekstoornis en depressie. In dit blog lees je hoe psychosegevoeligheid je seksleven kan beïnvloeden.
Wat is psychosegevoeligheid?
Psychosegevoeligheid betekent dat je gevoelig bent voor het krijgen van een psychose. Een psychose is een toestand waarbij iemand het contact met de werkelijkheid verliest. Je ziet bijvoorbeeld beelden of hoort stemmen die voor anderen niet waarneembaar zijn. Ook kan iemand ervan overtuigd zijn dat hij achtervolgd of vergiftigd wordt. In de psychiatrie worden er zo’n twintig verschillende diagnoses gebruikt voor mensen met een gevoeligheid voor psychose. Enkele voorbeelden zijn schizofrenie, schizoaffectieve stoornis of kortdurende psychotische stoornis. De term ‘psychosegevoeligheid’ verbindt deze twintig diagnostische groepen met elkaar. Uit onderzoek van Jose de Jager blijkt dat mensen met psychosen dezelfde behoeften aan seksualiteit en intimiteit hebben als anderen. Echter, bij deze groep worden deze behoeften vaak niet bevredigd. Het percentage van mensen met seksuele problemen is dan ook het hoogst onder mensen met een psychotische kwetsbaarheid, namelijk 86-96% (Macdonald e.a. 2003).
Medicatiegebruik
Seksuele klachten lijken vooral samen te hangen met het gebruik van medicatie: de antipsychotica. Het voordeel van antipsychotica is dat het de psychosen dempt. Het grote nadeel is dat dit medicijn ook een soort deken over het gevoel legt, waardoor mensen kunnen afvlakken. Diverse studies laten zien dat bijna 60% van de mensen die antipsychotica gebruiken seksuele klachten ervaren. De meeste seksuele problemen waren minder zin in seks, erectie- of lubricatieproblemen, orgasme- en ejaculatiestoornissen. Bijkomend kunnen klachten voorkomen zoals menstruatiestoornissen, spontane melkafscheiding bij zowel mannen als vrouwen, en borstvorming bij mannen.
Vergelijkingen tussen verschillende antipsychotica laten zien dat seksuele klachten vooral optreden bij gebruik van de zogenoemde atypische antipsychotica ‘risperidon/Risperdal’ en alle klassieke antipsychotica (zoals haloperidol/Haldol, pimozide/Orap en zuclopentixol/Cisordinol). In mindere mate treden de problemen op bij gebruik van de volgende atypische antipsychotica clozapine/Leponex, olanzapine/Zyprexa, quetiapine/Seroquel en aripiprazol/Abilify. In overleg met de arts kan er dus worden gekeken of andere medicatie geschikter is met betrekking tot de seksualiteit.
Verdere problemen voor je seksleven
Veel mensen met psychosen voelen zich gediscrimineerd op het gebied van seksualiteit en intimiteit. Hun diagnose leidt tot een stigma en ook zelfstigma is op dit gebied is een groot probleem. Wanneer ze iemand ontmoeten worstelen ze vaak met de vraag wat ze wel en wat ze niet willen onthullen over hun psychische toestand. Angst voor afwijzing speelt hierbij een grote rol. Het leidt tot terugtrekking, onzekerheid en daarmee verminderde kansen op intimiteit en seksualiteit. Om deze reden is de website durfjijmetmij.nl in het leven geroepen. Dit is een gratis contact- en ontmoetingssite voor mensen met psychiatrische of psychosociale problematiek.
Veel stellen van wie één van de twee psychosegevoeligheid heeft, ondervinden relatieproblemen. Een chronische ziekte kan namelijk zorgen voor veel spanning en stress binnen de relatie. Dit heeft ook effect op de intimiteit. Daarnaast ontstaat schizofrenie vaak in de adolescentie, een belangrijke leeftijdsfase voor de seksuele ontwikkeling. Ook daarom kan een psychose de vorming van de seksuele identiteit compliceren.
Mogelijkheden binnen de psychiatrie
Seksuele problemen blijven veelal onbesproken omdat behandelaren hier zelden spontaan naar informeren. De focus ligt meer op het behandelen van de klachten van psychosegevoeligheid dan op het seksuele vlak. Het is wenselijk meer aandacht te besteden aan seksualiteit binnen de psychiatrie. Alleen door seksualiteit bespreekbaar te maken kan er samen gezocht worden naar mogelijke oplossingen. Strategieën om personen te helpen met hun seksuele klachten omvatten farmacologische interventies en psychosociale interventies (vooral relatietherapie en voorlichting over medicatie, bijwerkingen en seksualiteit).
