Porno is toegankelijker dan ooit doordat je het makkelijk online kan vinden. In hoeverre heeft porno invloed op hoe we seks beleven? En gaan we anders om met seks nu porno zo gemakkelijk beschikbaar is?
Invloed van porno op seks?
In de eerste aflevering van de HBO-serie Euphoria uit 2018 zit een scène over hoe een jongen een meisje oprecht heel erg leuk vindt. Zodra ze seks gaan hebben gooit hij haar op bed, springt hij er letterlijk op en gaat hij als een malle van start. De suggestie wordt gewekt dat de jongen dit doet omdat dit in de wereld van online porno gebruikelijk is. Daarin wordt het als niet meer dan normaal voorgesteld om een meisje te choken, te spanken en/of te deepthroaten. En de meiden vinden het allemaal fantastisch (gesteld dat je een prettig gevoel kunt faken als je keel wordt volgepompt).
Maar berust deze scène uit Euphoria op waarheid? Wordt het beeld dat jongeren van seks hebben beïnvloed door wat ze in online porno zien? Gaan we überhaupt anders om met seks nu porno toegankelijker is dan ooit?
Fantasie en realiteit
Veel jongeren geven aan dat ze porno kijken omdat ze willen weten ‘hoe het moet’. Dit wordt bijvoorbeeld duidelijk in de VPRO-serie Naakt voor de klas met de Sekszusjes (NPO3). In dit programma staat het seksuele voorlichting geven aan middelbare scholieren centraal. In de aflevering over porno zegt een jongen dat hij totaal geen idee zou hebben hoe seks zou werken als hij nog nooit porno zou hebben gekeken.
Ook zien we reacties van enkele meiden. Zo vindt een leerlinge dat jongens meestal nog een verkeerd beeld van seks hebben. Een ander zegt dat sommigen wel echt dingen verwachten die alleen online gebeuren. Hierop afgaand lijkt porno dus invloed te hebben op seks en hoe jongeren seks zien. De Sekszusjes vragen daarom aan Marleen Klaassen of de tieners van nu nog wel het verschil tussen fantasie en realiteit kunnen inschatten. Voor haar proefschrift onderzocht zij namelijk het gebruik en de effecten van internetpornografie, met name als het gaat om adolescenten.
Klaassen zegt hier ten eerste over dat we de kritische blik van jongeren nog wel eens onderschatten. Jongeren hebben op zich een redelijk idee of porno al dan niet overeenkomt met de realiteit. Wel lijkt het erop dat naarmate jongeren meer porno kijken, ze het toch als meer realistisch gaan beschouwen. Ook blijkt dat ze dan meer gaan denken over vrouwen als seksobjecten, en staan ze gemiddeld positiever tegenover casual sex. Klaassen voegt daar een onderzoeksuitkomst aan toe dat pornovoorlichting op school de seksuele objectificatie van vrouwen kan tegengaan of voorkomen.
Seksuele gezondheid
Heeft het kijken van porno dan geen enkele invloed op seks en ons seksleven? Het hangt er maar vanaf hoe je het bekijkt. Zo is al langer bekend dat een groeiende groep jongeren erectieproblemen ervaart en hierbij een relatie legt met het veelvuldig kijken van porno. Toch lijkt pornogebruik niet per definitie de oorzaak van een erectiestoornis. Die problemen hebben eerder te maken met onzekerheid en de spanning om intieme relaties aan te gaan. In een eerder artikel op Bedmanieren.nl schreven we al over de relatie tussen pornoverslaving en erectieproblemen.
Aan de andere kant blijkt uit het onderzoek Seksuele gezondheid in Nederland (2017) door Rutgers dat het kijken van porno voor de meeste mensen niet de seks met een partner vervangt. Sterker nog, mensen die vaker porno kijken hebben juist vaker seks met een partner. En de al eerder genoemde Marleen Klaassen concludeerde in haar onderzoek dat internetpornografie niet zozeer de seksuele attitudes beïnvloedt, maar vooral de bestaande seksuele attitudes versterkt. Als een jongen een meisje ziet als lustobject zal het kijken van porno wel bijdragen aan dit idee, maar is het er niet de oorzaak van.
Zoektermen
Tijdens de eerste coronalockdown in 2020 kwam de Netflix-documentaire The Last Dance uit. De serie gaat over het basketbalteam Chicago Bulls in de jaren negentig. In een van de afleveringen komt heel kort een fragment voorbij van Carmen Electra. Zij was destijds de vriendin van een van de basketballers. In die tijd was zij voor even een beroemdheid, maar haar carrière stierf al snel een stille dood. Wat dit fragment bijzonder maakt, is dat nadat de aflevering voor het eerst was uitgezonden, op Pornhub meer dan 1,7 miljoen keer werd gezocht naar Carmen Electra. Het reguliere dagelijkse gemiddelde was 1.500 keer.
Een ander treffend voorbeeld is de Amerikaanse lancering van de hitfilm Joker op 4 oktober 2019. In de vier dagen erna werd op Pornhub 741.000 keer op het woord ‘joker’ gezocht. Dit was een toename van 3345 procent voor deze zoekterm.
Deze twee voorbeelden werpen een ander licht op de relatie tussen fantasie en werkelijkheid. Waar we in de eerste plaats vaak denken aan een invloed van porno (fantasie) op ons seksleven (werkelijkheid), kan de relatie ook andersom gelegd worden. Dus dat je op zoek gaat naar specifieke porno als reactie op wat je in het echte leven ziet.
Klassieke porno
Helemaal sinds de opkomst van de smartphone heeft pornogebruik zich in onze levens genesteld. In Nederland kijkt driekwart van de mannen en een derde van de vrouwen wel eens naar porno. Als het gaat om tenminste één keer per week kijken, gaat dit op voor 30 procent van de mannen en 5 procent van de vrouwen. Deze cijfers lijken inmiddels gedateerd: het betreffende onderzoek is alweer vijf jaar geleden en in de coronatijd steeg het aantal jongeren tussen de 16 en 20 jaar (zowel jongens als meisjes) dat masturbeert en naar porno kijkt.
Een ander perspectief op ons pornogebruik wordt gegeven in het jaarverslag van Pornhub. Volgens hun cijfers over 2019 was in dat jaar de top 5 van meest bekeken categorieën in ons land: lesbian, amateur, MILF, anal en big tits. Kennelijk kijken de meeste mensen tegenwoordig nog het liefst naar de ‘klassieke’ porno. Ook de meest gebruikte zoekterm laat zien dat we porno graag dicht bij huis zoeken: dutch.
Wat je opvallend zou kunnen noemen, is dat de categorie Arab vergeleken met de rest van de wereld in Nederland juist 80 procent meer werd bekeken. Betekent dit dat steeds meer allochtone Nederlanders naar porno kijken? Of ligt de betekenis dieper verscholen en zou je kunnen stellen dat pornokijkers steeds meer gaan seksualiseren wat ze in het dagelijks leven om zich heen zien?
We zullen niet snel een antwoord krijgen op die laatste vraag, maar wat wel als een paal boven water staat, is dat het gebruik van internetpornografie eerder toe dan af lijkt te nemen. Er is veel vraag naar porno, en het aanbod schier onuitputtelijk. Je zou wel kunnen stellen dat online porno in een behoefte van veel mensen voorziet. Maar welke behoeftes zijn dat eigenlijk? Voordat we ons zorgen gaan maken dat internetpornografie onze blik op seksualiteit verandert, is het misschien verstandiger om onszelf een andere vraag te stellen. Bijvoorbeeld: wat vinden we in porno dat we juist níet in real life vinden?
