Zin in seks: komt dat altijd vanzelf? Ja, zei Freud. Nee, zeggen seksuologen op basis van een nieuwer model. Wat denk jij?
Het driftmodel van Freud
Volgens de theorie van Sigmund Freud (1856-1939) wordt de seksuele mens gedreven door ‘libido’. Met het libido bedoelde Freud dat de mens een instinctieve, spontane drift tot het hebben van seks in zich heeft. Als er niet regelmatig wordt gevreeën, zou het libido steeds verder toenemen, zoals de druk in een stoomketel. Totdat de druk te hoog wordt en de ketel ontploft.
Deze drifttheorie ging volgens Freud vooral op voor mannen. Vrouwen konden dan ook maar beter zorgen dat zij vaak genoeg seks hadden met hun partner, anders kon het oplopen van die seksuele drift weleens tot problemen leiden. Tegen de vrouwelijke seksualiteit keek Freud anders aan: de vrouw werd geacht zich seksueel kalm te gedragen. Teveel seksueel verlangen of seksuele opwinding bij de vrouw kreeg van Freud al snel het stempel ‘hysterisch’ of ‘ziekelijk’. Volgens de theorie van Freud ontstaat ‘zin in seks’ dus spontaan.
De seksuele responscyclus
Na het driftmodel van Freud zijn seksuologen met nieuwere modellen gekomen. Eerder schreven we op Bedmanieren.nl al over de seksuele responscyclus (zie afbeelding). In een model dat na Freud werd ontwikkeld, loopt de cyclus van seksueel verlangen naar opwinding, gevolgd door de plateaufase, en eindigt het met orgasme en herstel.
De seksuele responscyclus, uit het boek ‘Seksuologie’ van Gijs, 2004.
Dit model, met als grondleggers Masters en Johnson in de jaren ’60, verloopt lineair. Dat wil zeggen: verlangen, opwinding en orgasme volgen elkaar altijd in deze volgorde op. Je kan dus pas seksueel opgewonden worden als je eerst zin hebt in seks. Daarnaast ontstaat die zin in seks volgens dit model vanzelf, zonder aanleiding. Maar is dat wel hoe het werkt? Nee, zeggen de seksuologen van nu. Zin in seks komt niet uit het niets. En er bestaat dus ook niet zoiets als ‘libido’ zoals Freud het omschreef.
De seksuele responscyclus, nieuwe stijl
Waar komt zin in seks dan vandaan? In 2002 introduceerde Rosemary Basson een nieuw model (zie afbeelding).
Het incentive motivation model van Basson (via www.seksindepraktijk.nl).
Om seksueel opgewonden te raken zijn er volgens dit model drie dingen nodig:
- De juiste context: bijv. wil ik seks hebben met de persoon met wie ik nu ben? Wil ik op deze plek seks hebben?
- Seksuele stimuli (prikkels).
- Een intact seksueel systeem (lichamelijk en psychologisch) om seksuele prikkels te kunnen verwerken.
Volgens dit nieuwe model krijg je dus zin in seks als er een seksuele prikkel is in je omgeving; iets dat aanleiding geeft om te verlangen naar seks of opgewonden te raken. Fijne seks zorgt voor emotionele en lichamelijke bevrediging, en emotionele intimiteit. Door deze positieve ervaring ‘leert’ de mens dat seks fijn is, en dit motiveert om in de toekomst weer seks te hebben. Kortom, de combinatie van seksuele prikkels en fijne ervaringen met seks, zorgen voor meer zin in seks!
Dit nieuwe model laat verder zien dat seksuele opwinding vaak juist voorafgaat aan zin hebben in seks. Dat klinkt misschien raar, maar stel je bijvoorbeeld de situatie voor dat jouw partner zin heeft in seks en hiertoe een poging doet. Hoewel je misschien zelf niet meteen staat te springen om te vrijen, raak je misschien toch wel opgewonden tijdens het zoenen en strelen. Vervolgens wordt je opwinding groter en krijg je zin, omdat die opwinding lekker aanvoelt. Dat is vaak (soms onbewust) hoe het gaat: een seksuele prikkel doet je denken aan seks en je raakt wat opgewonden, waardoor je vervolgens zin krijgt in seks.
Zin in seks; wat hebben we geleerd?
Wat kunnen we hiervan leren?
- Zin in seks komt niet vanzelf, daarvoor zijn seksuele prikkels nodig. Soms komen die op je pad (denk bijvoorbeeld aan een partner die je verrast met een romantische avond), maar je zal ze ook zelf moeten creëren of opzoeken. Blijf jij op de bank liggen netflixen en beweer je dat je ‘nooit meer zin hebt in seks’? Dan is het tijd om in actie te komen en seksuele prikkels en plezierige ervaringen te creëren! Dat kan wonderen doen voor je seksuele opwinding en zin.
- Laat het gevoel van zin hebben in seks geen voorwaarde zijn om aan seks te beginnen. Andersom werkt het namelijk ook: door seks te hebben, krijg je zin in seks. Soms kan het een goed idee zijn om het gewoon maar te gaan doen. Als je eenmaal bezig bent met seks, raak je vaak toch opgewonden. Dat was nooit gebeurd als je had geluisterd naar het stemmetje dat zei: ‘maar ik heb geen zin’. Bedenk ook dat je altijd met vrijen mag beginnen, maar ook weer mag stoppen als je er toch niet veel voor voelt die dag.
- Je krijgt pas zin in seks als er prikkels zijn én als je deze kan toelaten. Kortom, de seksuele prikkels moeten op het juiste moment en met de juiste persoon plaatsvinden. Anders hebben ze geen effect. Zorg er dus voor dat voor jou ook de context goed is: met een fijn persoon, op een plek waar je je prettig voelt, en met de verwachting dat het een goede vrijpartij kan gaan worden.
Natuurlijk kan het zo zijn dat je, ondanks genoeg seksuele prikkels, toch problemen ervaart op seksueel gebied. Klop dan aan bij je huisarts, want die kan je verwijzen naar een seksuoloog. Soms heb je namelijk net even dat zetje van professionele hulp nodig om een stap verder te komen. Ben je op zoek naar een seksuologisch hulpverlener bij jou in de buurt? Kijk dan op de website van de Nederlandse Vereniging voor Seksuologie (NVVS).
